 René Van Someren
Opdrachtgever-Adviseur Probleem
Opdrachtgevers kunnen/mogen zich niet achter adviezen verschuilen
Gepost op 5 april, 2021
Zie ook: René Van Somerens blog.
Er zijn grenzen aan de expertise van zelfs de beste leiders. Het is daarom zeer verstandig dat zij voor bepaalde handelingen en beslissingen advies inwinnen van anderen.
In een ideaal geval zijn de adviezen zodanig geformuleerd dat de opdrachtgever (principal) die adviezen begrijpt, maar ook dat de opdrachtgever begrijpt op welke feiten en omstandigheden de adviezen en de conclusies zijn gebaseerd, dat de opdrachtgever na zorgvuldige bestudering van die adviezen geen reden ziet om te twijfelen aan de juistheid en volledigheid van die adviezen en dat de opdrachtgever de daaruit getrokken conclusies begrijpt en deelt.
Als aan één van die voorwaarden niet (volledig) is voldaan, dan mag een opdrachtgever de handelingen en/of beslissingen niet baseren op de gegeven adviezen. Dat is niet slechts een professionaliteitvereiste of morele verplichting maar in veel gevallen ook een juridische plicht (zie o.a. RvS nrs. 200708686/1 en 200905785/1/H2).
In de praktijk toetsen veel opdrachtgevers gegeven adviezen nauwelijks, of helemaal niet. In sommige gevallen weerhoudt hun trots hen ervan te erkennen dat zij de adviezen niet begrijpen, terwijl zij zelf denken dat zij dat eigenlijk wel zouden moeten kunnen begrijpen. In veel andere gevallen nemen opdrachtgevers gewoonweg de moeite niet om de juistheid en volledigheid van de adviezen te controleren.
Naast de voor de hand liggende luiheid en tijdgebrek (onjuiste prioriteitstelling / incompetente werkindeling) hebben sommige opdrachtgevers zo veel achting voor bepaalde adviseurs dat zij hun adviezen blindelings vertrouwen en opvolgen.
Veel bestuurders plegen zich achter gegeven adviezen te verschuilen. Zij denken de verantwoordelijkheid – en daarmee aansprakelijkheid – voor hun handelingen en besluiten te kunnen afschuiven op de betreffende adviseurs.
Zo hopen zij » als het onverhoopt toch misgaat « functioneel, juridisch en moreel afstand te doen van hun eigen handelingen en besluiten door critici te verwijzen naar de betreffende adviseurs.
Adviseurs hebben ook niet altijd de wijsheid in pacht. Bovendien is hun expertise soms beperkt tot een deelgebied van de kwestie waarover de opdrachtgever moet handelen en/of besluiten. Zorgvuldige besluitvorming vergt vaak afweging van meer belangen dan die waarop de gegeven adviezen betrekking hebben.
Tot slot is er natuurlijk het bekende ‘Agency Problem’ wat ontstaat als een agent, zoals een adviseur, andere belangen nastreeft dan de opdrachtgever. Dit leidt niet altijd direct of zichtbaar tot nadeel voor de opdrachtgever, maar het uit zich vrijwel altijd in integriteitschendingen.
Zo zijn er ‘adviseurs’ die feitelijk gewoon verkopers zijn, met slechts één doel: zo veel mogelijk geld van opdrachtgevers krijgen in de zakken van de adviseurs en hun bedrijven.
Er zijn ook adviseurs die op immorele wijze bepaalde resultaten nastreven voor hun opdrachtgevers. Voorbeelden daarvan in de financiële en juridische sector zijn bijna spreekwoordelijk. Ondanks dat men daarbij soms letterlijk ‘over lijken’ gaat, kan dit voor opdrachtgevers leiden tot – op het oog – positieve resultaten, waarvan de opdrachtgevers vaak liever niet willen weten hoe ze zijn bereikt, omdat zij daarvoor geen medeplichtigheid willen dragen. Zij realiseren zich niet dat zij daar eveneens medeplichtig aan zijn door de gegeven adviezen niet zorgvuldig en kritisch te beoordelen. De waardering die dergelijke adviseurs voelen van hun opdrachtgevers weegt voor hen zwaarder dan de morele last en de juridische risico’s die zij door hun gedragingen op zich nemen. Slechte leiders maken dit mogelijk en voeden dit door slecht opdrachtgeverschap.
Ethisch, deugdelijk leiderschap vereist transparantie en zorgvuldige afweging van alle belangen waarop handelingen en besluiten worden gebaseerd. Wie twijfelt aan de juistheid en volledigheid van gegeven adviezen, of als onduidelijk is op welke op welke feiten en omstandigheden de adviezen zijn gebaseerd en hoe men tot de getrokken conclusies heeft kunnen komen, doet er goed aan een pas op de plaats te nemen en de kwestie nader of opnieuw te (laten) onderzoeken alvorens te handelen of te besluiten.
René Van Someren’s persoonlijke website is: www.rene.vansomeren.org
René Van Someren's blog
|
